De groene voornemens van bewoners: meer bomen in de stad

Katja Jordanova is moleculair bioloog en al meer dan tien jaar een van de vrijwilligers van Groengroep Groenoord Zuid-Leiden, een buurtbewonersinitiatief dat staat voor meer biodiversiteit in hun wijk. De Groengroep zorgde al voor de nodige vergroening van de versteende omgeving gezorgd, nu moeten er nog meer bomen komen – grote en kleine. Koos Marinus is ondernemer en een van de oprichters van het bewonersbedrijf De Natuurkamer in Amsterdam Nieuw-West. Hij wil de activiteiten en voorzieningen van de Natuurkamer uitbreiden met een voedselbos.

Sloterpark

Voor De Natuurkamer van Koos is groengeen doel, maar een middel. Koos: “We gebruiken groen – het planten van bomen, de aanleg van een voedselbos – om bewonersparticipatie te bevorderen. We willen een sociaal-maatschappelijke plek zijn voor de buurtbewoners van het Sloterpark in Nieuw-West, een stadsdeel met diverse ontwikkelbuurten en grote tegenstellingen tussen arm en rijk. Vooral voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en de samenleving willen we activiteiten en een plek creëren die voor verbinding zorgen. Daarvoor kunnen we het groen in de omgeving goed gebruiken.”

Leiden-Zuid

Voor de Groengroep is de verbindende factor van groen ook belangrijk, maar vergroening van het verstedelijkte gebied is de grootste drijfveer. Katja: “In Leiden hebben we te maken met dezelfde zaken als die Koos beschrijft. We hebben hier veel nieuwbouw, die vooral rijkere en hoogopgeleide bewoners aantrekt. Daarnaast zijn er sociale huurwoningen en studentenhuizen. We willen verbinden – we hebben ook een sociale buurtkamer – maar nu willen we eerst zorgen voor meer bomen. Dat is al lastig genoeg – mensen willen geen schaduw; er lopen veel kabels onder de grond die aanplant bemoeilijken; sommige mensen willen per definitie geen verandering.”

Speelplaatsen

De hoofdreden van Katja om zich aan te melden bij Plan Boom, was om te leren hoe ze geld los kan peuteren bij fondsen en de gemeente voor de aanplant van bomen. Bovendien wil ze ervaringen uitwisselen en kennis opdoen. Katja: “We hebben versteende speelplaatsen groener gemaakt, zodat kinderen wat meer ‘bemodderd’ raken en meer vogels en insecten zien. We hebben met steun van IVN en met kinderen van de Vrije school Mareland een Tiny Forest aangelegd. Maar bij de aanplant van grote bomen komt toch een andere problematiek kijken dan bij de aanplant van kleine boompjes in een openbaar stuk of bij een paar lavendelstruikjes in een tuin.” De Groengroep wil graag leren hoe je mensen motiveert om een boom in hun tuin te zetten. Daarnaast willen zij meer weten over bomen, welke zijn geschikt qua kleur, vorm, grootte en waarde. Misschien hebben andere bewonersinitiatieven dit al helemaal uitgezocht en hoeven Katja en de andere vrijwilligers het wiel niet opnieuw uit te vinden.

Door de bomen het bos

Katja: “We willen graag weten met welke andere organisaties we kunnen samenwerken. We hebben in de tien jaar dat we bezig zijn een groot netwerk opgebouwd, maar er zijn zoveel groeninitiatieven, dat we soms door de – ahum – bomen het bos niet meer zien. Tot slot willen we ook graag weten hoe je ingangen vindt bij de gemeente. Wie benader je als de boomspiegels worden bepaald of als een straat wordt opgebroken? Kun je dan iemand vinden die er verstand van heeft, en niet iemand die zegt: nou zet daar maar weer een sierkers neer, want dat is lekker makkelijk en goedkoop.”

Fruitboompjes

Ook Koos hoopt met zijn aanmelding bij Plan Boom kennis te vergaren over subsidiemogelijkheden. Koos: “We hebben ooit een zestigtal fruitboompjes aangeschaft bij wijze van buurtproject en dat werkte. Mensen kwamen helpen om de boompjes in de grond te zetten. We wilden het project uitbreiden en vroegen een buurtbudget aan. De gemeente was enthousiast, maar ons budget was te groot. Misschien dat we via Plan Boom leren waar we moeten zijn wat betreft financiering en expertise. Natuurlijk gaat zo’n proces met vallen en opstaan, we weten uit ervaring dat je regelmatig tegen afwijzingen zult aanlopen.”

Sprinkhanen

Je moet een lange adem hebben om meer groen in de buurt te brengen, zeggen Koos en Katja allebei. De bewoners die zich ertegen verzetten, schreeuwen vaak het hardst. Bovendien zijn ze bij de gemeente al vele malen van het kastje naar de muur gestuurd. Maar hun inspanningen hebben toch ook al veel positiefs opgeleverd. Katja: “We hebben grotere en nieuwe boomspiegels in de buurt gekregen. Er zijn veel geveltuinen bijgekomen. De hele straat ziet er zoveel beter uit en we zien veel dieren die we daarvoor nooit zagen. De Tiny Forest is nog erg klein, maar daar zijn nu veel verschillende insecten waaronder sprinkhanen en wilde bijen gesignaleerd. De kracht van de natuur is fantastisch en dat laten we zien via sociale media, zodat anderen ook enthousiast raken. Kinderen doen altijd al heel enthousiast mee, heel hoopgevend is dat. Als we vuil gaan prikken, willen kinderen altijd meehelpen. Ze parkeren hun fiets niet meer in de perkjes, omdat ze weten dat de vlinders en bijen daar wonen. Beetje bij beetje wordt de buurt mooier en aangenamer. Het is algemeen bekend dat in groene stadsbuurten minder water- en hitteoverlast is en dat is fijn voor mens en dier.”

Selfies met een boompje

Koos: “Bij ons is bewonersparticipatie het belangrijkst en groen is een prachtig middel. In de buurt wonen veel mensen die arbeidsongeschikt zijn, geen werk hebben en somber thuiszitten. Nu doen ze mee met activiteiten in het groen. Ze zijn trots op de buurt en op het park en ze doen er weer toe. We zien dat de betrokkenheid en verbondenheid bij elkaar en bij het park groeit onder de buurtbewoners. We hebben alle boompjes namen gegeven van de bewoners en nu zie je op Facebook selfies met een eigen boompje. Zo worden positieve dingen meer benadrukt dan de negatieve dingen in de omgeving en dat zorgt weer voor een fijnere buurt.”

Katja en Koos hebben zich beiden aangemeld bij LSA om mee te doen aan Plan Boom. Wil je ook meedoen? Meld je hier aan!